Δευτέρα 30 Νοεμβρίου 2015

ΠΑΡΟΔΟΣ (192-288)

ΕΥΡΙΠΙΔΗ ΕΛΕΝΗ
ΠΑΡΟΔΟΣ (στ. 192-288)

Μορφή (κατά ποσόν μέρη)
- Προωδός (192-195), εισαγωγικοί στίχοι που τραγουδά η Ελένη με μουσικό όργανο.
- Κομμός (196-288),θρηνητικό τραγούδι μεταξύ του χορού και ενός ή δύο ηθοποιών. Εδώ ο κομμός της Ελένης ξεκινά με αφορμή το θάνατο του Μενελάου (έτσι πιστεύει)
(α’ στροφή-ά αντιστροφή/ β΄στροφή- β΄αντιστροφή / επωδός)
- Διαλογική σκηνή (289-371), (291-234 Ρητορικός μονόλογος Ελένης)
- Αμοιβαίο άσμα (372-436), τραγουδούν εναλλάξ η Ελένη και ο χορός.

Η παραπάνω δομή της Παρόδου αντιστοιχεί στη συναισθηματική πορεία της ηρωϊδας : οδύνη,απελπισία (κομμός), διαμαρτυρία, παράπονο (ρητορικός μονόλογος), αγωνία και πάθος (αμοιβαίο)

ΧΟΡΟΣ
Α) Ο χορός αποτελείται από Ελληνίδες γυναίκες αιχμάλωτες από βαρβαρικό καράβι. Αυτή η επιλογή γίνεται από τον ποιητή γιατί ως γυναίκες κατανοούν τα προβλήματα της Ελένης, συνδέονται με παράλληλες καταστάσεις αρπαγής και αιχμαλωσίας, και ως ελληνίδες συνδέονται συναισθηματικά με την Ελένη ως εξόριστες σε ξένο τόπο. Ακόμα προέρχονται από τον ίδιο πολιτισμό, δεν είναι δεμένες με το βασιλιά και ξέρουν πρόσωπα και πράγματα της Ελλάδας. Επιπλέον είναι οι μόνες που ξέρουν για το είδωλο της Ελένης κι έτσι της συμπονούν περισσότερο.
Β) Σε όλο τον κομμό και στην επωδό επαναλαμβάνονται όσα έχουν αναφερθεί στον πρόλογο. Αυτή η επανάληψη είναι κάτι που κάνει συχνά ο Ευριπίδης, γιατί : α) πίστευε ότι είναι ευχάριστο σ’ αυτόν που δυστυχεί ν’ ανακοινώνει πολλές φορές τις συμφορές του, β) με τις επαναλήψεις προστίθεται κάθε φορά και κάτι διαφορετικό ή παρερμηνεύονται στοιχεία (όπως για το θάνατο του Μενελάου). Έτσι προωθείται η εξέλιξη του μύθου σε εσωτερικό – ψυχολογικό επίπεδο.
Γ) Το ήθος του χορού: ο χορός συμπαθεί την ηρωίδα. Αυτό φαίνεται από : α) ο χορός επιβεβαιώνει ότι η Ελένη πάσχει άδικα από δυνάμεις που προκαθορίζουν τη ζωή του ανθρώπου και δεν ελέγχονται, β) συγκεφαλαιώνει τις περασμένες και τις μελλούμενες συμφορές της Ελένης με εκφράσεις που δείχνουν τον οίκτο του γι’ αυτήν, γ) συμπάσχει μ’ αυτήν.

ΔΙΑΝΟΙΑ (που τα ξαναείδαμε και στον πρόλογο) :
α) Ο πόλεμος γίνεται χωρίς πραγματική αιτία
β) Η έννοια του ειδώλου της Ελένης και των καταστροφών του
γ) Η μοίρα και οι παρεμβάσεις των θεών
δ) Η αμφισβήτηση της αξιοπιστίας των θεϊκών αποφάσεων
ε) Η έννοια της τιμής στην ηρωική ηθική                                         

ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΟ ΧΟΡΟ
·         Οι υποκριτές ήταν μόνο άνδρες, οι οποίοι υποδύονταν και τα γυναικεία
πρόσωπα. Εκτός όμως από τους τρεις υποκριτές, εμφανίζονταν και ο χορός.Το χορό των αποτελούσαν στην αρχή 12 μέλη, τα οποία ο Σοφοκλής αύξησε σε 15, όσα και έμειναν τελικά. Όλοι φορούσαν προσωπεία γι’ αυτό και έδιναν ιδιαίτερη σημασία στις κινήσεις του σώματος και στη χροιά της φωνής μιας και η έκφραση του προσώπου δεν ήταν δυνατή.
·         Τα μέλη του χορού αποτελούσαν ένα ομοιογενές σύνολο (με απλή σκεύη
ενδυμασία και ίδια προσωπεία) συνήθως γυναίκες ή γέροντες (ΠΡΟΣΟΧΗ άνδρες!) αλλά λειτουργούν σαν ένα ηθοποιό (μια φωνή)
·         Η επιλογή γυναικών ή γερόντων δεν είναι τυχαία (εδώ στην Ελένη, Ελληνίδες
αιχμάλωτες): α) ο χορός δεν έπρεπε να διαθέτει μεγάλο κύρος και δύναμη β) δεν έπρεπε να επηρεάζει τις εξελίξεις γ) να μην παρεμβαίνουν δυναμικά δ) θα πρέπει να προσδίδουν ώριμη στοχαστικότητα (γέροντες) , ευσυγκινησία και έντονη παθητικότητα (γυναίκες)



Ηλεκτρονική διδασκαλία συνηρημένων σε -έω


Β΄ΤΑΞΗ ΣΥΝΗΡΗΜΕΝΩΝ (σε -έω)

ΣΥΝΗΡΗΜΕΝΑ ΣΕ –ΕΩ







ε+

ε

=ει
ποιέεται (ποιεῖται)
ποιέεσθε (ποιεῖσθε)

ο


=ου
ποιέομαι (ποιοῦμαι)
ποιέονται (ποιοῦνται)
ω
η
οι
ει
ου
ω
η
=           οι
ει
ου
ποιέωμεν (ποιῶμεν)
ποιέητε(ποιῆτε)
ποιέῃς (ποιῇς)
ποιέοιμι (ποιοῖμι)
ποιέεις (ποιεῖς)
ποιέουσι (ποιοῦσι)

ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΦΩΝΗ

ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ
ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ
ΟΡΙΣΤΙΚΗ
ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ
ΕΥΚΤΙΚΗ
ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ
ΟΡΙΣΤΙΚΗ
ποιῶ
ποιεῖς
ποιεῖ
ποιοῦμεν
ποιεῖτε
ποιοῦσι(ν)
ποιῶ
ποιῇς
ποιῇ
ποιῶμεν
ποιῆτε
ποιῶσι(ν)
ποιοῖμι(ποιοίην)
ποιοῖς(ποιοίης)
ποιοῖ(ποιοίη)
ποιοῖμεν
ποιοῖτε
ποιοῖεν
_____
ποίει
ποιείτω
______
ποιεῖτε
ποιοῦντων/ποιείτωσαν
ἐποίουν
ἐποίεις
ἐποίει
ἐποιοῦμεν
ἐποιεῖτε
ἐποίουν
ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ
ΜΕΤΟΧΗ
ποιεῖν
ποιῶν-ποιοῦσα-ποιοῦν (-οῦντος,- ούσης,- οῦντος)


ΜΕΣΗ ΦΩΝΗ
ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ
ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ
ΟΡΙΣΤΙΚΗ
ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ
ΕΥΚΤΙΚΗ
ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ
ΟΡΙΣΤΙΚΗ
ποιοῦμαι
ποιεῖ/ῇ
ποιεῖται
ποιούμεθα
ποιεῖσθε
ποιοῦνται
ποιῶμαι
ποιῇ
ποιῆται
ποιώμεθα
ποιῆσθε
ποιῶνται
ποιοίμην
ποιοῖο
ποιοῖτο
ποιοίμεθα
ποιοῖσθε
ποιοῖντο
_____
ποιοῦ
ποιείσθω
______
ποιεῖσθε
ποιείσθων/ποιείσθωσαν
ἐποιούμην
ἐποιοῦ
ἐποιεῖτο
ἐποιούμεθα
ἐποιεῖσθε
ἐποιοῦντο
ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ
ΜΕΤΟΧΗ
ποιεῖσθαι
ποιούμενος-ποιουμένη-ποιούμενον




ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

α) Οι συναιρέσεις αφορούν μόνο τον Ενεστώτα και τον Παρατατικό. Οι υπόλοιποι χρόνοι κλίνονται όπως το ρήμα λύω, αφού τρέψουν το -ε- σε -η- π.χ
ποιέω - ῶ (ποιήσω, ἐποίησα, πεποίηκα, ἐπεποιήκειν).

β) Τα ρήματα σε -έω με μονοσύλλαβο θέμα π.χ πλέω, θέω (=τρέχω), νέω (=πλέω), πνέω, ῥέω, χέω(=χύνω) κ.α δε συναιρούν το α΄ πληθ. και γ΄πληθ. πρόσωπο του Ενεστώτα (= πλέομεν, πλέουσι). Εξαιρείται μόνο το δέω (=δένω) το οποίο τα συναιρεί (= δέομεν - δοῦμεν, δέουσι - δοῦσι).

Τρίτη 10 Νοεμβρίου 2015

Θυσία για την πατρίδα

Ενότητα 2η
Θυσία για την πατρίδα

Ὥστε προσήκει τούτους εὐδαιμονεστάτους ἡγεῖσθαι,
Επομένως ταιριάζει να θεωρούμε αυτούς πάρα πολύ ευτυχισμένους,
οἵτινες ὑπέρ μεγίστων καί καλλίστων κινδυνεύσαντες
οι οποίοι αφού κινδύνευσαν για τα πιο μεγάλα και τα πιο ωραία
οὕτω τόν βίον ἐτελεύτησαν,
έτσι τελείωσαν τη ζωή τους,
οὐκ ἐπιτρέψαντες περί αὑτῶν τῇ τύχη
χωρίς να εμπιστευθούν τη ζωή τους στην τύχη
οὐδ’ ἀναμείναντες τόν αὐτόματον θάνατον,
ούτε να περιμένουν το φυσικό θάνατο,
ἀλλ’ ἐκλεξάμενοι τόν κάλλιστον.
αλλά με το να προτιμήσουν τον πιο ωραίο.
Καί γάρ τοι ἀγήρατοι μέν αὐτῶν αἱ μνῆμαι,
Και γι’ αυτό βέβαια είναι αγέραστες οι μνήμες τους
ζηλωταί δέ ὑπό πάντων ἀνθρώπων αἱ τιμαί·
και αξιοζήλευτες οι τιμές τους απ’  όλους τους ανθρώπους·
οἵ πενθοῦνται μέν διά τήν φύσιν ὡς θνητοί,
αυτοί πενθούνται λόγω της φύσης τους ως θνητοί,
ὑμνοῦνται δέ ὡς ἀθάνατοι διά τήν ἀρετήν.
εξυμνούνται όμως ως αθάνατοι λόγω της γενναιότητάς τους.
Καί γάρ τοι θάπτονται δημοσίᾳ,
Και γι’ αυτό βέβαια θάβονται με δημόσια φροντίδα
καί ἀγῶνες τίθενται ἐπ’ αὐτοῖς ῥώμης καί σοφίας καί πλούτου,
και καθιερώνονται αγώνες δύναμης και σοφίας και πλούτου προς τιμή τους,
ὡς ἀξίους ὄντας τούς ἐν τῷ πολέμῳ τετελευτηκότας
με την ιδέα ότι είναι άξιοι αυτοί που έχουν σκοτωθεί στον πόλεμο
ταῖς αὐταῖς τιμαῖς καί τούς ἀθανάτους τιμᾶσθαι.
να τιμούνται με τις ίδιες τιμές με τους αθάνατους.
Ἐγώ μέν οὖν αὐτούς καί μακαρίζω τοῦ θανάτου καί ζηλῶ,
Εγώ λοιπόν και τους καλοτυχίζω και τους ζηλεύω για το θάνατό τους
καί μόνοις τούτοις ἀνθρώπων οἶμαι κρεῖττον εἶναι γενέσθαι,
και νομίζω ότι μόνο αυτοί από τους ανθρώπους άξιζαν να ζήσουν,
οἵτινες, ἐπειδή θνητῶν σωμάτων ἔτυχον,
οι οποίοι, αφού έλαβαν θνητά σώματα,
ἀθάνατον μνήμην διά τήν ἀρετήν αὑτῶν κατέλιπον.
κληροδότησαν αθάνατη μνήμη λόγω της ανδρείας τους.

Λυσίας, Ἐπιτάφιος τοῖς Κορινθίων βοηθοῖς 79-81


(Γιάννης Παπαθανασίου-Ελληνικός Πολιτισμός)

Η Ελένη και η καταστροφή της Τροίας

Ενότητα 1η
Η Ελένη και η καταστροφή της Τροίας

Εἰ ἐν Ἰλίῳ Ἑλένη ἦν,
Αν η Ελένη βρισκόταν στην Τροία,
ἀπέδοντο ἄν αὐτήν τοῖς Ἕλλησιν οἱ Τρῶες,
οι Τρώες θα την έδιναν στους Έλληνες,
ἑκόντος γε ἤ ἄκοντος Ἀλεξάνδρου.
με τη θέληση ή χωρίς τη θέληση του Αλέξανδρου.
Οὐ γάρ δή οὕτω γε φρενοβλαβής ἦν Πρίαμος
Γιατί βέβαια δεν ήταν τόσο παράφρονας ο Πρίαμος
οὐδέ οἱ ἄλλοι Τρῶες,
ούτε οι άλλοι Τρώες,
ὥστε τοῖς σφετέροις σώμασι καί τοῖς τέκνοις καί τῇ πόλει κινδυνεύειν ἐβούλοντο,
ώστε να βάζουν σε κίνδυνο τη ζωή τη δική τους και των παιδιών τους και της πόλης τους,
ὅπως Ἀλέξανδρος Ἑλένη συνοικῇ.
για να ζει ο Αλέξανδρος μαζί με την Ελένη.
Εἰ δέ τοι καί ἐν τοῖς πρώτοις χρόνοις ταῦτα ἐγίγνωσκον,
Κι αν βέβαια και στα πρώτα χρόνια είχαν αυτή τη γνώμη,
ἐπεί πολλοί μέν τῶν ἄλλων Τρώων,
όταν πολλοί άλλοι Τρώες
μάλιστα δέ οἱ αὑτοῦ υἱεῖς, ἀπώλλυντο,
και μάλιστα και τα παιδιά του, σκοτώνονταν
ὁπότε συμμίσγοιεν τοῖς Ἕλλησιν,
όσες φορές συγκρούονταν με τους Έλληνες,
Πρίαμος, εἰ καί αὐτός Ελένη συνώκει,
ο Πρίαμος, ακόμη κι αν συγκατοικούσε ο ίδιος με την Ελένη,
ἀπέδωκεν ἄν αὐτήν Μενελάῳ,
θα την επέστρεφε στο Μενέλαο,
ἵνα αὐτός καί οἱ ὑπήκοοι αὐτοῦ ἀπαλλαγεῖεν τῶν παρόντων κακῶν.
για να απαλλαγούν ο ίδιος και οι υπήκοοι του από τις συμφορές της εποχής τους.
Ἀλλ’ οὐ γάρ εἶχον Ἑλένην ἀποδοῦναι
Αλλά δεν είχαν την Ελένη, για να την επιστρέψουν
οὐδέ λέγουσιν αὐτοῖς τήν ἀλήθειαν ἐπίστευον οἱ Ἕλληνες,
ούτε τους πίστευαν οι Έλληνες, παρόλο που αυτοί έλεγαν την αλήθεια,
ὡς μέν ἐγώ γνώμην ἀποφαίνομαι,
όπως εγώ πιστεύω,
τοῦ δαιμονίου παρασκευάζοντος
επειδή ο θεός μηχανευόταν
ὅπως πανωλεθρίᾳ ἀπολόμενοι
με την ολοκληρωτική τους καταστροφή
καταφανές τοῦτο τοῖς ἀνθρώποις ποιήσωσι,
να κάνουν ολοφάνερο στους ανθρώπους αυτό
ὡς τῶν μεγάλων ἀδικημάτων
ότι δηλαδή για  τις μεγάλες αδικίες
μεγάλαι εἰσί καί αἱ τιμωρίαι παρά τῶν θεῶν.
μεγάλες είναι και οι τιμωρίες από τους θεούς.

Ἡρόδοτος, Ἱστορίη 2.120 (διασκευή)


 (Γιάννης Παπαθανασίου-Ελληνικός Πολιτισμός)

Α΄ΤΑΞΗ ΤΩΝ ΣΥΝΗΡΗΜΕΝΩΝ

ΣΥΝΗΡΗΜΕΝΑ ΣΕ –ΑΩ







α+
ω
ο
ου

τιμάω (τιμῶ)
τιμάομεν(τιμῶμεν)
τιμάουσι(τιμῶσι)

ε
η

τιμάετε (τιμᾶτε)
τιμάητε (τιμᾶτε)

οι

=ῳ
τιμάοιμι (τιμῷμι)

ει
=ᾳ
τιμάεις (τιμᾷς)
τιμάῃ (τιμᾷ)

ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΦΩΝΗ

ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ
ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ
ΟΡΙΣΤΙΚΗ
ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ
ΕΥΚΤΙΚΗ
ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ
ΟΡΙΣΤΙΚΗ
τιμῶ
τιμᾷς
τιμᾷ
τιμῶμεν
τιμᾶτε
τιμῶσι(ν)
τιμῶ
τιμᾷς
τιμᾷ
τιμῶμεν
τιμᾶτε
τιμῶσι(ν)
τιμῷμι/τιμῴην
τιμῷς/τιμῴης
τιμῷ/τιμῴη
τιμῷμεν
τιμῷτε
τιμῷεν
_____
τίμα
τιμάτω
______
τιμᾶτε
τιμώντων/τιμάτωσαν
ἐτίμων
ἐτίμας
ἐτίμα
ἐτιμῶμεν
ἐτιμᾶτε
ἐτίμων
ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ
ΜΕΤΟΧΗ
τιμᾶν
τιμῶν-τιμῶσα-τιμῶν (-ῶντος,- ώσης,- ῶντος)


ΜΕΣΗ ΦΩΝΗ
ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ
ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ
ΟΡΙΣΤΙΚΗ
ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ
ΕΥΚΤΙΚΗ
ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ
ΟΡΙΣΤΙΚΗ
τιμῶμαι
τιμᾷ
τιμᾶται
τιμώμεθα
τιμᾶσθε
τιμῶνται
τιμῶμαι
τιμᾷ
τιμᾶται
τιμώμεθα
τιμᾶσθε
τιμῶνται
τιμῷμην
τιμῷο
τιμῷτο
τιμῴμεθα
τιμῷσθε
τιμῷντο
_____
τιμῶ
τιμάσθω
______
τιμᾶσθε
τιμάσθων/τιμάσθωσαν
ἐτιμώμην
ἐτιμῶ
ἐτιμᾶτο
ἐτιμώμεθα
ἐτιμᾶσθε
ἐτιμῶντο
ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ
ΜΕΤΟΧΗ
τιμᾶσθαι
τιμώμενος-τιμωμένη-τιμώμενον

Παρατηρήσεις

1.Οι συναιρέσεις αφορούν μόνο τον Ενεστώτα σε όλες τις εγκλίσεις και στις δύο φωνές και στον Παρατατικό.

2.Προσοχή στο απαρέμφατο του ενεργητικού Ενεστώτα !!!  Σχηματίζεται με την αρχαιότερη κατάληξη -εν και όχι με την -ειν! Γι’ αυτό και δεν παίρνει υπογεγραμμένη (τιμᾶν).

3. Η θέση του τόνου
α) Αν στον ασυναίρετο τύπο ο τόνος δε βρίσκεται σε μία από τις συναιρούμενες συλλαβές, μένει στη θέση που ήταν και όποιος ήταν, π.χ. ἐτίμαον ἐτίμων

β) Αν στον ασυναίρετο τύπο ο τόνος βρίσκεται σε μία από τις συναιρούμενες συλλαβές, τότε τονίζεται η συλλαβή που προήλθε από τη συναίρεση, π.χ.  τιμάω  τιμ.

4. Το είδος του τόνου
Aν η συλλαβή που προέρχεται από τη συναίρεση βρίσκεται:
α) στην προπαραλήγουσα, οξύνεται, π.χ. ἐτιμώμεθα
β) στην παραλήγουσα, παίρνει περισπωμένη, εφόσον η λήγουσα είναι βραχύχρονη, διαφορετικά οξύνεται, π.χ.
τιμά-ετε τιμᾶτε , αλλά  τιμα-έτω  τιμάτω
.
γ) στη λήγουσα, περισπάται, π.χ. τιμάω  τιμ