ΑΦΗΓΗΣΗ-ΘΕΩΡΙΑ

Τι είναι η αφήγηση;

Με τον όρο αφήγηση εννοούμε την προφορική ή γραπτή παρουσίαση ενός γεγονότος ή μιας σειράς γεγονότων πραγματικών είτε φανταστικών.

►Η αφήγηση οργανώνεται με άξονα το χρόνο, αλλά τα γεγονότα ή οι καταστάσεις που εξιστορούνται συνδέονται αιτιολογικά μεταξύ τους.(πότε έγινε κάτι, γιατί έγινε, τι το προκάλεσε, ποιες ήταν οι συνέπειες του κ.α)

►Στην αφήγηση χρησιμοποιούνται συνδετικές λέξεις ή φράσεις που δείχνουν: α. τη χρονική σειρά των γεγονότων (π.χ. ύστερα, μετά, στη συνέχεια κ.λπ.)∙ β. την αιτιολογική σχέση μεταξύ τους (π.χ. επειδή, καθώς, αφού, ενώ, έτσι κ.λπ.).

Γιατί στην αφήγηση χρησιμοποιώ πολλά ρήματα;

Το αφηγηματικό κείμενο, επειδή αποτελεί εξιστόρηση της δράσης κάποιων προσώπων-ηρώων, εμπεριέχει δράση και εξέλιξη και γι’ αυτό αξιοποιεί πολύ το ρήμα.

-        Χρησιμοποιεί, έτσι, κυρίως ρήματα δράσης (τρέχω, πέφτω, συναντώ, χτυπώ, αγωνίζομαι κ.λπ.) και ρήματα έκφρασης σκέψεων και συναισθημάτων(σκέφτομαι, νομίζω, αναρωτιέμαι, αισθάνομαι, νιώθω, χαίρομαι, λυπάμαι, φοβάμαι κ.λπ.).

 Ποια κείμενα θεωρούνται αφηγηματικά;

Υπάρχουν τρία είδη αφήγησης:

α. Η μυθοπλαστική αφήγηση, στην οποία κυριαρχεί ο κόσμος της φαντασίας και του μύθου (λογοτεχνία).Τα γεγονότα που εξιστορούνται δεν είναι αληθινά.

β. Η ιστορική αφήγηση, η οποία συνδέεται με την παρουσίαση γεγονότων του πρόσφατου ή παλαιότερου παρελθόντος και συναντάται στην ιστορία.

γ. Η ρεαλιστική αφήγηση, η οποία συνδέεται με την παρουσίαση με σαφή και πειστικό τρόπο γεγονότων του παρόντος και η οποία συναντάται στις καθημερινές συζητήσεις, στα ρεπορτάζ των ειδήσεων κ.λ.π

Ποια δομή πρέπει να ακολουθήσω όταν αφηγούμαι κάτι και τι δεν πρέπει να συμπεριλάβω στο κείμενό μου;

Α. Πληροφορίες για τους «πρωταγωνιστές/ήρωες», το χώρο, το χρόνο, την κατάσταση από την οποία ξεκινά η αφήγηση.

Β. Η εξέλιξη της αφήγησης και η έκβασή της.

Γ. Η λύση (το τέλος της ιστορίας) και η κρίση του αφηγητή για το νόημα της ιστορίας. Πολλές φορές η κρίση του αφηγητή μπορεί να συμπίπτει με τη λύση.

Σε τι χρόνο συνήθως αφηγούμαι;

►Κύριος χρόνος της αφήγησης είναι ο αόριστος αλλά και ο παρατατικός. Επίσης συχνά χρησιμοποιείται και ο ιστορικός ενεστώτας(χρησιμοποιώ ενεστώτα για να αφηγηθώ κάτι που έγινε στο παρελθόν) στη θέση του αορίστου, για να δοθεί ζωντάνια στην αφήγηση.

Πώς μπορώ να κάνω μια αφήγηση πιο ζωντανή και παραστατική (σαν να συμβαίνει η ιστορία μπροστά στα μάτια μου);

1.Χρησιμοποιώ Ιστορικό ενεστώτα (αντί για παρελθοντικούς χρόνους)

2.Την εμπλουτίζω με περιγραφές (ανθρώπων, συμπεριφορών, τόπων, αντικειμένων)

3.Βάζω τους ήρωες μου να μιλούν σε ευθύ λόγο (διάλογος)

4.Χρησιμοποιώ εκφραστικά μέσα (παρομοιώσεις, μεταφορές κ.α)     

Ιδιαίτερα στα λογοτεχνικά κείμενα (διηγήματα, μυθιστορήματα, παραμύθια κ.α)

Σημασία δεν έχει μόνο ΤΙ γράφω αλλά και ΠΩΣ το γράφω..

Ειδικά για την αφήγηση στη Λογοτεχνία (α είδος)αναζητώ (όπου μπορώ):

1.Τον χρόνο που γράφεται η ιστορία (πότε το έγγραψε ο συγγραφέας;)

2.Τον χρόνο που εκτυλίσσεται η ιστορία.(δεν αναφέρεται πάντα)

Προσοχή!!Άλλος ο χρόνος συγγραφής και άλλος ο χρόνος της ιστορίας π.χ ο Όμηρος γράφει τα έπη του τον 8^ο αιώνα αλλά αναφέρεται στον 12^ο.

3.Τον τόπο που εκτυλίσσονται τα γεγονότα(δεν αναφέρεται πάντα π.χ παραμύθια Μια φορά και έναν καιρό σε έναν μακρινό τόπο….)

4.Τα πρόσωπα της ιστορίας (ποιοι πρωταγωνιστούν)

5.Ποιο είναι το θεματικό κέντρο της ιστορίας (για ποιο θέμα μας μιλάει)

6.Εξελίξεις-γεγονότα-πρόβλημα

7.Λύση της ιστορίας (ηθικό δίδαγμα)

Επίσης:

1.Ποιος αφηγείται; (Είναι ο συγγραφέας ή κάποιο άλλο φανταστικό πρόσωπο;)

2.Συμμετέχει στην ιστορία (ομοδιηγητικός, ά πρόσωπο) ή όχι (ετεροδιηγητικός, γ΄πρόσωπο);

3.Τα γεγονότα ακολουθούν τη σωστή χρονολογική σειρά (γραμμική αφήγηση) ή υπάρχουν αναδρομικές αφηγήσεις (στη ροή μια αφήγησης παρεμβάλλεται μια άλλη παλιότερη) ή κάποια άλλη τεχνική π.χ in medias res;

ΑΣΚΗΣΗ

Διαβάστε το λαϊκό παραμύθι ‘’Το πιο γλυκό ψωμί’ ’στην ηλεκτρονική διεύθυνση από το βιβλίο ‘’Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Α’ Γυμνασίου’’. Στη συνέχεια:

α) Να συμπληρώσετε τον πίνακα που ακολουθεί με στοιχεία που θα αντλήσετε από το κείμενο.

ΤΟΠΟΣ
ΧΡΟΝΟΣ
ΠΡΟΣΩΠΑ
ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΕΝΑΡΞΗΣ ΑΦΗΓΗΣΗΣ
ΕΞΕΛΙΞΗ ΑΦΗΓΗΣΗΣ
ΤΕΛΙΚΗ ΕΚΒΑΣΗ ΑΦΗΓΗΣΗΣ