ΟΔΥΣΣΕΙΑ

Ραψωδία π (στ.185-336)

ΕΝΤΟΛΕΣ ΑΘΗΝΑΣ ΣΤΟΝ ΟΔΥΣΣΕΑ

1) Να φανερωθεί στο παιδί του

2) Να καταστρώσουν σχέδιο για τη μνηστηροφονία

3) Να κατέβουν μετά στην πόλη

Υπόσχεται ότι θα τους βοηθήσει.

ΠΡΟΙΚΟΝΟΜΙΑ- ΠΡΟΣΗΜΑΝΣΗ (Προειδοποίηση)

·         Η αποχώρηση του Εύμαιου από το καλύβι προετοιμάζει την αναγνώριση Οδυσσέα- Τηλέμαχου.

·         στ.187-190: τα λόγια της Αθηνάς μας προειδοποιούν για τη μνηστηροφονία.

·         Στ. 260-336: Ο Οδυσσέας και ο Τηλέμαχος θα σχεδιάσουν τη μνηστηροφoνία.

ΕΠΙΚΗ ΕΙΡΩΝΕΙΑ

- Ο Τηλέμαχος θεωρεί τον Οδυσσέα ξένο, ενώ εμείς ξέρουμε ότι είναι ο πατέρας του.

- Μετά τη μεταμόρφωση του Οδυσσέα από την Αθηνά (στ.201-206) πιστεύει πως του εμφανίστηκε κάποιος θεός και του ζητάει έλεος.

ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ ΤΗΛΕΜΑΧΟΥ

Με την μεταμόρφωση του ξένου, ο Τηλέμαχος ξαφνιάζεται, εντυπωσιάζεται (έκθαμβος), τρομάζει (ένιωσε δέος). Πιστεύει ότι του φανερώθηκε κάποιος θεός. Έτσι αντί να διευκολυνθεί η αναγνώριση μεταξύ τους θα επιβραδυνθεί, μιας και ο Τηλέμαχος αδυνατεί να πιστέψει πως αυτός ο ξένος είναι ο πατέρας του. Από την άλλη η αποκάλυψη έγινε απότομα και ξαφνικά και παρά τα ειλικρινή λόγια του Οδυσσέα, ο Τηλέμαχος δυσπιστεί εύλογα. (πώς ένας γέρος ζητιάνος, μοιάζει θεός;)

ΠΕΙΣΤΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ ΟΔΥΣΣΕΑ (στ. 225-235)

Καταλαβαίνει πως ο σύντομος αποκαλυπτικός του λόγος δεν ήταν επαρκής , γι΄ αυτό κάνει μια νέα προσπάθεια με πιο εκτενή επιχειρήματα.

Α) Επαναλαμβάνει με έμφαση ότι μόνο αυτός είναι ο Οδυσσέας και το παρακαλάει να μην τον αμφισβητεί.

Β) Αναφέρει κάποια στοιχεία της προσωπικής του περιπέτειας

Γ) εξηγεί το ρόλο της Αθηνάς στη μεταμόρφωση.

ΤΥΠΙΚΟ ΘΕΜΑ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΜΟΥ (ΣΤΑΔΙΑ)

1) απόκρυψη ταυτότητας κάποιου προσώπου με μεταμόρφωση ή πλαστή ιστορία

2) Απομόνωση των δύο ατόμων που μετέχουν στην αναγνώριση.

3) Αποκάλυψη ταυτότητας με άρση της μεταμόρφωσης ή με ομολογία.

4) Το άλλο πρόσωπο δυσπιστεί και ζητά αποδείξεις.

5) Το πρόσωπο που αναγνωρίζεται παρουσιάζει αποδεικτικά στοιχεία.

6) ακολουθεί η αναγνώριση με έκφραση ανάλογων συναισθημάτων. (υπερβολή)

ΟΜΗΡΙΚΗ ΠΑΡΟΜΟΙΩΣΗ στ. 242-245

Αναφορικό μέρος στ.242-244 (σαν αετοί…ξεπεταρίσουν)

Δεικτικό μέρος στ.245 (τόσο πικρό…κύλησε)

κοινός όρος (ένταση σπαραγμού)

ΥΠΕΡΒΟΛΗ

Στη τελική φάση της σκηνής της αναγνώρισης υπάρχει το στοιχείο της υπερβολής στον σπαραχτικό θρήνο, που ενισχύεται με τη διάρκεια του συναισθήματος (..ώσπου να δύσει ο ήλιος). Αυτό μπορεί να δικαιολογηθεί: A) Ένα παλικάρι πάνω από 20 χρονών, βλέπει ουσιαστικά για πρώτη φορά τον πατέρα του, που μέχρι τώρα θεωρούσε αφανισμένο ή νεκρό. Δεν είναι μια απλή συνάντηση .β) Γι’ αυτή την σκηνή μας έχει προετοιμάσει ο Όμηρος από την αρχή του έπους (αφιέρωσε τις τέσσερις πρώτες ραψωδίες στην αναζήτηση του Οδυσσέα από τον Τηλέμαχο). Έτσι δεν μπορεί να την προσπεράσει υποτονικά. 

ΕΝΤΟΛΕΣ ΟΔΥΣΣΕΑ ΣΤΟΝ ΤΗΛΕΜΑΧΟ (ΣΧΕΔΙΟ ΜΝΗΣΤΗΡΟΦΟΝΙΑΣ)

- Του ζητάει να απαριθμήσει τους μνηστήρες

- Να πάει το πρωί στο παλάτι να συναντήσει τους μνηστήρες

- Ο Οδυσσέας θα πάει αργότερα ως ζητιάνος με τον Εύμαιο

- τον παρακαλά να μείνει ψύχραιμος στην ενδεχόμενη προκλητική συμπεριφορά των μνηστήρων προς τον πατέρα του-ζητιάνο.

- Μόλις ο Οδυσσέας λάβει το θεϊκό σημάδι, θα ειδοποιήσει τον Τηλέμαχο (κουνώντας το κεφάλι), να συγκεντρώσει όλα τα όπλα της αίθουσας και να τα κρύψει πάνω. Θα αφήσει μόνο γι’ αυτούς τους δύο εξοπλισμό για τη μνηστηροφονία.

- Απαιτεί από τον Τηλέμαχο απόλυτη μυστικότητα (δεν πρέπει να μάθει κανείς πως είναι ο Οδυσσέας, ούτε καν ο Λαέρτης και η Πηνελόπη).

- Θα δοκιμάσουν έτσι κρυφά και την πίστη των δούλων.

ΔΟΜΗ:ΧΩΡΙΣΜΟΣ ΣΕ ΕΝΟΤΗΤΕΣ-ΠΛΑΓΙΟΤΙΤΛΟΙ

1η ενότητα: Στ.185-196: Η Αθηνά δίνει εντολές στον Οδυσσέα και αίρει την μεταμόρφωση του .

2η ενότητα: Στ.196-245: Ο αναγνωρισμός

3η ενότητα: Στ.246-260:Ο Τηλέμαχος ζητά πληροφορίες για το νόστο του Οδυσσέα

4η ενότητα: Στ.261-336: Ο Οδυσσέας καταστρώνει σχέδιο δράσης κατά των μνηστήρων.