Γαλλική Επανάσταση (σημειώσεις)

 

Ενότητα 3: ΓΑΛΛΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ

ΑΙΤΙΑ (ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-ΠΟΛΙΤΙΚΑ-ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ)

·         Η φιλοσοφία του Διαφωτισμού προπαγάνδιζε μία αποστροφή κατά της απόλυτης μοναρχίας (δημοκρατικό ιδεώδες).

·         Η Αμερικανική επανάσταση άνοιξε το δρόμο για επαναστατικούς αγώνες.

·         Παλαιό καθεστώς και ενίσχυση αστών: Οι αστοί, οι φτωχοί εργαζόμενοι των πόλεων και οι αγρότες δεν είχαν κανένα δικαίωμα στην εξουσία, παρόλο που η αστική τάξη είχε αποκτήσει αξιόλογη δύναμη.(Η Τρίτη τάξη αποτελούσε το 98% του πληθυσμού, οι ευγενείς το 1,5% και ο κλήρος το 0,5%)

·         Η οικονομική κρίση: Το γαλλικό κράτος ήταν στα πρόθυρα οικονομικής καταστροφής (πολεμικές επιχειρήσεις). Επιπλέον, το 1789 η τιμή του ψωμιού αυξήθηκε δραματικά, λόγω της άσχημης σοδειάς του 1788 και του 1789 και του βαρύ χειμώνα του 1788-1789 (πείνα-λεηλασίες).

ΠΡΩΤΗ ΦΑΣΗ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ (ΠΟΡΕΙΑ ΠΡΟΣ ΤΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ)

-          Σύγκληση Γενικών τάξεων από τον Λουδοβίκο ΙΣΤ΄ (Βερσαλλίες ,1789)

-          Αντί για μεταρρυθμίσεις ο βασιλιάς επιβάλλει νέους φόρους.

-          Η Τρίτη τάξη αυτοανακηρύσσεται Εθνική Συνέλευση αλλά ο βασιλιάς δεν το αποδέχεται και σταματάει τη συνέλευση

-          Οι αντιπρόσωποι της Τρίτης τάξης (και κάποιοι ευγενείς-κλήρος) συγκεντρώνονται στην αίθουσα σφαιριστηρίου και ορκίζονται να μην υποχωρήσουν μέχρι να συντάξουν σύνταγμα.

-          Ο Λουδοβίκος φαίνεται να υποχωρεί και έτσι η Εθνοσυνέλευση αυτοανακηρύσσεται Συντακτική. Στην ουσία όμως ετοιμάζει παρασκηνιακά (κρυφή συγκέντρωση στρατού) τη διάλυση της.

-           Κατάληψη της Βαστίλης, μισητό σύμβολο της απολυταρχίας (14 Ιουλίου 1789, Εθνική Επέτειος και έναρξη της επανάστασης-θεωρητικά ) από το λαό ως ένδειξη συμπαράστασης της Εθνοσυνέλευσης και επαναστατικές ενέργειες στη γαλλική ύπαιθρο.

-          Η Συντακτική συνέλευση καταργεί τα προνόμια των ευγενών και ψηφίζει τη Διακήρυξη των δικαιωμάτων του ανθρώπου και του πολίτη (26 -08-1789).

-          Κατάληψη των Βερσαλλιών από το λαό (5-10-1789 )

-          ΥΠΟΧΩΡΗΣΗ ΒΑΣΙΛΙΑ για παραχώρηση συντάγματος.

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ

-          Διαμόρφωση τριών πολιτικών ρευμάτων στη Συντακτική:

-          Α) Δεξιά (όχι περαιτέρω αλλαγές)

-          Β) Κέντρο (Διατήρηση μοναρχίας με περισσότερη συμμετοχή πλουσίων)

-          Γ) Αριστερά (σαν το αμερικανικό πολίτευμα)

-          Παράλληλα διαμορφώνονται πολιτικές λέσχες (κάτι σαν κόμματα) όπως οι Ιακωβίνοι και οι Κορδελιέροι, Γιρονδίνοι και κυκλοφορούν φυλλάδια.

ΠΡΩΤΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΓΑΛΛΙΑΣ

Η Συντακτική συνέλευση ψηφίζει το πρώτο σύνταγμα της Γαλλίας (1791) και εγκαθιδρύει τη συνταγματική μοναρχία:Το έθνος ανακηρύσσεται κυρίαρχο και οι εξουσίες διακρίνονται σε:

- Εκτελεστική: ο βασιλιάς και 6 υπουργοί

-  Νομοθετική : η Βουλή (θα προέκυπτε από εκλογές στις οποίες όμως είχαν δικαίωμα ψήφου μόνο όσοι είχαν περιουσία και πλήρωναν φόρους)

- δικαστική : ανεξάρτητη (αφαιρέθηκε από τον βασιλιά)

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΕΠΡΕΠΕ ΝΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΕΙ Η ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΗ Σοβαρά οικονομικά προβλήματα ώθησαν την επανάσταση στην εθνικοποίηση της περιουσίας του κλήρου. Υποβαθμίστηκαν οι κληρικοί, απαγορεύτηκαν οι συντεχνίες και απεργίες.

- Οι παραπάνω ρυθμίσεις δεν έγιναν αποδεκτές από το βασιλιά, την εκκλησία και κάποιους αριστοκράτες. Προσπαθούν με τη βοήθεια της Αυστρίας και Πρωσίας να διαλύσουν την επαναστατική κυβέρνηση, την ίδια στιγμή που ριζοσπαστικά στοιχεία των λαϊκότερων στρωμάτων (αβράκωτοι) αξιώνουν την έκπτωση του βασιλιά.

- Η Νομοθετική Συνέλευση (όπου επικρατούν οι Γιρονδίνοι) κηρύττει τελικά πόλεμο στην Αυστρία-Πρωσία για να συσπειρώσει το λαό και να εδραιώσει την επαναστατική κυβέρνηση. Ο βασιλιάς χάνει την εκτελεστική δύναμη (Δαντόν)

- Η πατρίδα βρίσκεται σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης και γι’ αυτό: 1) θεσπίζεται καθολική ψηφοφορία 2) Δημεύονται περιουσίες ευγενών 3) Διαχωρίζεται η εκκλησία από το κράτος. Η νίκη κατά των Πρώσων στο Βαλμί(1792) σώζει την επανάσταση.

ΔΕΥΤΕΡΗ ΦΑΣΗ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ

-Με εκλογές προκύπτει Συμβατική Συνέλευση, καταργεί τη συνταγματική μοναρχία και εγκαθιδρύει την αβασίλευτη δημοκρατία (1792) για πρώτη φορά στην Ευρώπη. Υιοθετείται νέο ημερολόγιο (έτος Ι της Δημοκρ.-1793)Αποκεφαλισμός βασιλιά και βασίλισσας Μαρίας-Αντουανέτας. Συνέχιση πολέμου με άλλες ευρωπαϊκές χώρες για κατάληψη γαλλικών εδαφών→ προκάλεσε τη συσπείρωση ευρωπαϊκών ηγεμόνων αλλά αντεπαναστατικά κινήματα μέσα στη Γαλλία (οικονομική εξαθλίωση )

-Η Συμβατική συνέλευση για να πατάξει τις αντιδράσεις των εχθρών της επανάστασης (εσωτερικούς-εξωτερικούς) συστήνει την Επιτροπή Δημόσιας Σωτηρίας, την Επιτροπή Γενικής Ασφάλειας και επαναστατικά δικαστήρια.

-Επικρατούν τα ριζοσπαστικά στοιχεία στη συμβατική συνέλευση και επιβάλλουν Δικτατορία (περίοδος της Τρομοκρατίας 1793-4): Ροβεσπιέρος: αναδιοργάνωση στρατού, εκτέλεση 40.000 ανθρώπων, λατρεία Ανώτατου Όντος, νέα ονόματα μηνών

-Τα ακραία μέτρα προκάλεσαν αντιδράσεις. Ο Ροβεσπιέρος βρέθηκε στο στόχαστρο και η Συμβατική τον εκτέλεσε μαζί με 20 συνεργάτες του. (1794)