ΕΝΟΤΗΤΑ 21

ΤΟ ΚΡΗΤΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ (1821-1905)

Οι προσπάθειες των Ελλήνων της Κρήτης, των ελεύθερων Ελλήνων και του ελληνικού κράτους για ένωση της με την Ελλάδα, καθώς και η εμπλοκή της Οθωμανικής αυτοκρατορίας και των Δυνάμεων ονομάστηκαν Κρητικό ζήτημα.

·         Μετά την επανάσταση του 1821 η Κρήτη προσφέρθηκε από το σουλτάνο στο Μοχάμετ Άλι της Αιγύπτου έως το 1840 (επανήλθε στο σουλτάνο).

·         Από όλες τις επαναστάσεις η μεγαλύτερη ήταν του 1866-1869. Τότε έγινε και το ολοκαύτωμα της μονής Αρκαδίου από τους Έλληνες επαναστάτες, οι οποίοι βρίσκονταν μέσα μαζί με 600 γυναικόπαιδα, περικυκλωμένοι από 15000 Τούρκους που είχαν στη διάθεση τους 30 κανόνια.

·         Το 1868 παραχωρήθηκε από το σουλτάνο ο Οργανικός Νόμος. (είδος τοπικού συντάγματος με κάποια προνόμια για τους χριστιανούς).

·         Μετά από νέα επανάσταση το 1878 παραχωρήθηκε η σύμβαση της Χαλέπας (θεσπίζει καθεστώς ημιαυτονομίας πχ διορισμός χριστιανού διοικητή). Καταργείται το 1889 με αφορμή μια νέα επανάσταση.

·         Το 1896-1897 νέα επανάσταση (η οποία εξελίχθηκε σε ελληνοτουρκικό πόλεμο όπου ηττήθηκαν οι Έλληνες ) οδήγησε, μετά από παρέμβαση των Δυνάμεων στην δημιουργία αυτόνομης Κρητικής Πολιτείας. Γενικός διοικητής (ύπατος αρμοστής) διορίζεται ο πρίγκιπας Γεώργιος και υπουργός Δικαιοσύνης ο Ελευθέριος Βενιζέλος.

·         Εξαιτίας της ολιγωρίας του Γεωργίου στο ζήτημα της ένωσης ο Ελ. Βενιζέλος, Φούμης και Μάνος οργανώνουν επανάσταση στον Θέρισο (Χανιά) το 1905 και κηρύσσουν την ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα. Οι Δυνάμεις την αποτρέπουν. Νέος ύπατος αρμοστής διορίζεται ο  Ζαΐμης.

·         Η Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα θα γίνει το 1913 (Βαλκανικοί πόλεμοι).

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1. Από ποιον ελεγχόταν η Κρήτη την περίοδο 1821 –1840;
2. Τι ονομάζεται «κρητικό ζήτημα»;
3. Ποιες επαναστάσεις έγιναν στην Κρήτη στο δεύτερο μισό του 19^ου αι;
4. Ποιο είναι το σημαντικότερο γεγονός της επανάστασης του 1866 – 1869;
5. Τι ήταν ο Οργανικός Νόμος ( 1868 ) και τι προέβλεπε;
6. Τι προβλέπει η σύμβαση της Χαλέπας ( 1878 ), ποιο καθεστώς θέσπιζε στην Κρήτη και πότε και γιατί καταργήθηκε;
7. Τι ξέρετε για τη δημιουργία της αυτόνομης Κρητικής Πολιτείας;
8. Η επανάσταση στο Θέρισο: α) Πότε έγινε; β) Ποια ήταν η αιτία της; γ) Ποιοι ήταν οι επικεφαλής; δ) Ποιο το αίτημα των επαναστατών; ε) Ποια η έκβασή;