Β΄ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ 4η ΣΚΗΝΗ (στ. 942—1045)

ΕΥΡΙΠΙΔΗ ΕΛΕΝΗ

Β΄ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ  4η ΣΚΗΝΗ (στ. 942—1045)

Στ. 942-950: Αντίδραση Ελένης

Η Ελένη στο άκουσμα της πόρτας (εκκωφαντικός θόρυβος που σηματοδοτεί την έναρξη νέων αγώνων αλλά και που ταιριάζει σε είσοδο ιερού προσώπου) τα χάνει, αισθάνεται απελπισία και ηττοπάθεια (συμφορά, δυστυχία, χαθήκαμε, φύγε, η δόλια πάω χαμένη κλπ).

Στιχ. 951-986 : ο πρώτος μονόλογος (ρήση) της Θεονόης

-Ο τρόπος εμφάνισής της: εμφανίζεται με μια τυπική διαδικασία εξαγνισμού. Έτσι φαίνεται μεγαλόπρεπη και απόμακρη, τυλιγμένη σε ατμόσφαιρα ιερότητας που προκαλεί σεβασμό και φόβο. Ακόμα τονίζεται η αγνότητα και η παρθενικότητά της.

-Το ύφος ομιλίας της: μιλά χωρίς συναίσθημα και ανακοινώνει με σοβαρότητα τα σχέδια των θεών και το δικό της ρόλο. Έχει απόλυτη συνείδηση του κύρους της και της ανωτερότητάς της. Γι’ αυτό διακρίνουμε κάποια έπαρση για τις μαντικές της ικανότητες (στ. 961)ίσως και ειρωνεία.

-Το δίλημμα της μάντισσας: η Θεονόη έχει να επιλέξει ανάμεσα σε δύο πλευρές, που η κάθε μία περιέχει αλήθεια και ψεύδος. Αν σώσει το Μενέλαο και την Ελένη θα πρέπει να αποκρύψει την αλήθεια από τον αδελφό της. Αν αποφασίσει να πει την αλήθεια, γίνεται συνεργός στη διαιώνιση της απάτης γύρω από την Ελένη. Και στις δύο περιπτώσεις ασεβεί σε μια θεά. Έτσι στη λήψη της απόφασής της παίζει ρόλο ένα ανθρώπινο κριτήριο : ο φόβος της για την οργή του Θεοκλύμενου και η πιθανή τιμωρία της. Με  ενστικτώδη αντίδραση καλεί κάποιον να τους καταδώσει (κάποιοι εξοβελίζουν στ.985-6)

Στιχ. 987-1042 : Η ικεσία της Ελένης

Ποιους τρόπους χρησιμοποιεί η Ελένη για να πείσει τη Θεονόη: επικαλείται την ευσέβειά της, το αίσθημα δικαίου και τους θεϊκούς νόμους, το νόμο δανείου και απόδοσης, χρησιμοποιεί τη δύναμη των λόγων, την πειθώ και άφθονο συναίσθημα, για να αγγίξει τη γυναικεία ευαισθησία της Θεονόης.

Ποια τα επιχειρήματά της:

1.Είναι πολύ μεγάλη δυστυχία να χάσει τον άνδρα της τώρα που τον ξαναβρήκε.

2.Να μη χάσει την ευσέβεια και το αίσθημα δικαίου, που τη διακρίνει, εξαιτίας του άδικου αδερφού της. Αυτό το στηρίζει με αναφορά σε γενικές ηθικές αρχές.

3.Ο Ερμής άφησε την Ελένη στον Πρωτέα για να τη διαφυλάξει αγνή και να την παραδώσει στον άνδρα της. Αν ο Μενέλαος σκοτωθεί θα έχει ατιμασθεί το έντιμο όνομα του πατέρα της.

4.Ικετεύει να τη λυτρώσει από τη δυστυχία του κακού ονόματος και του άδικου μίσους των Ελλήνων.

5.Να μην αφήσει να μαραζώσει άδικα η κόρη της.

6.Την προτρέπει να μιμηθεί τους τρόπους του ενάρετου πατέρα της.

ΟΨΙΣ

Η σκηνή της Θεονόης είναι επιβλητική:

Α) στ. 953: εξαγνισμός του αέρα με θειάφι

Β) στ. 955: εξαγνισμός του δρόμου με φωτιά

Γ) στ. 959-60: όταν τελειώνει ο εξαγνισμός μάλλον διώχνει τις ακολούθους της.

Δ) 1057-58: σκηνή Ελένης, πεσμένης στα γόνατα.

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ

1. Πώς αντιδρά η Ελένη στο άκουσμα της πόρτας;

2. Ποιες λέξεις- φράσεις δείχνουν τη συναισθηματική της κατάσταση;

3. Γιατί ακούγεται εκκωφαντικός θόρυβος;

4. Πώς παρουσιάζεται η Θεονόη;

5. Πώς κρίνετε τη Θεονόη από τα λόγια της στους  στ. 960-965;

6. Ποια πληροφορία μας δίνει στους στ. 967;

7. Ποιο είναι το δίλημμα της Θεονόης;

8. Να σχολιάσετε την ορθότητα των στίχων 985-6.

9. Πώς επιλέγει η Ελένη να προσεγγίσει τη Θεονόη;

10. Να καταγράψετε τα επιχειρήματα που χρησιμοποιεί.

11. Πώς καταλαβαίνετε την έννοια δανείου- αποδόσεως;

12. Σε ποιο σημείο του αποσπάσματος προσβάλλει έμμεσα τη Θεονόη;

13. Να εντοπίσετε φράσεις με αποφθεγματικό χαρακτήρα.

                          

                                           ΠΡΩΤΕΑΣ, Θαλάσσια θεότητα