ΕΝΟΤΗΤΑ 22

ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΙΔΙΩΞΕΙΣ ΣΤΑ ΒΑΛΚΑΝΙΑ

Χ Ρ Ο Ν Ο Λ Ο Γ Ι Ο

1812-15: Οι Σέρβοι αποκτούν την αυτονομία τους από το σουλτάνο μετά από επανάσταση με ηγέτη τον Ομπρένοβιτς).

1830: Οι Έλληνες ιδρύουν το πρώτο ανεξάρτητο κράτος στα Βαλκάνια

1870:Οι Βούλγαροι επεδίωκαν την εθνική τους ανεξαρτησία στρεφόμενοι ταυτόχρονα ενάντια στην οθωμανική κυριαρχία και στην ελληνική πνευματική ηγεμονία (πατριαρχείο). Έτσι πετυχαίνουν την αναγνώριση της Εξαρχίας (ανεξάρτητη βουλγαρική εκκλησία).

1875-1878: Επαναστάσεις στην Βοσνία, Ερζεγοβίνη, Βουλγαρία οι οποίες καταλήγουν σε μαζικές σφαγές .

1877: Η Ρωσία κηρύσσει πόλεμο στην Τουρκία αντιδρώντας στις σφαγές παραπάνω.

1878: Επαναστατικά κινήματα σε Θεσσαλία, Μακεδονία, Ήπειρο και Κρήτη.

1878: Η ρωσική επικράτηση στο ρωσοτουρκικό πόλεμο καταλήγει στην υπογραφή της Συνθήκης του Αγίου Στεφάνου με κύριο όρο τη δημιουργία αυτόνομης ηγεμονίας της Βουλγαρίας με διευρυμένα σύνορα (Μεγάλη Βουλγαρία).

1878: Το συνέδριο του Βερολίνου με πρωτοβουλία Αγγλίας, Γερμανίας απορρίπτει τη Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου και προβλέπει την ίδρυση:

Α) Μικρότερης αυτόνομης Βουλγαρίας

Β) Αυτόνομης Ανατολικής Ρωμυλίας (νότια Βουλγαρία)

Γ) Ανεξάρτητων κρατών Σερβίας, Ρουμανίας και Μαυροβούνιου.

Δ) Η διοίκηση της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης ανατέθηκε στην Αυστοουγγαρία.

Ε) Η Κύπρος παραχωρήθηκε στην Αγγλία (μέχρι το 1960)

1881: Ενσωμάτωση Θεσσαλίας και Άρτας στο ελληνικό κράτος

1885: Βίαιη προσάρτηση Α. Ρωμυλίας στη Βουλγαρία.

ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ

Η διαμάχη που ξέσπασε μετά το συνέδριο του Βερολίνου ανάμεσα σε 4 λαούς (Έλληνες, Σέρβους, Βούλγαρους, Τούρκους) για την ενσωμάτωση (ολόκληρης ή ενός τμήματος) της Μακεδονίας και ο αγώνας για τον έλεγχο της.

Πώς εκδηλώθηκε;

Αρχικά ως αγώνας για τον έλεγχο της εκπαίδευσης και της θρησκευτικής συνείδησης των κατοίκων της Μακεδονίας. Σύντομα πήρε ένοπλη μορφή.

Πότε κορυφώθηκε ο αγώνας;

Από το 1904-1908

Πώς εκφράστηκε η βουλγαρική απειλή-προπαγάνδα;

Α) Το 1893 ιδρύθηκε στη Θες/νίκη από Βούλγαρους της Μακεδονίας η Εσωτερική Μακεδονική Επαναστατική Οργάνωση (ΕΜΕΟ) με το σύνθημα "Η Μακεδονία για τους Μακεδόνες" διακηρύττοντας την ένωση των πληθυσμών της Μακεδονίας-Θράκης ανεξαρτήτως εθνικότητας για την αποτίναξη του οθωμανικού ζυγού και την αυτονομία της Μακεδονίας.

Β) Το 1895 ιδρύθηκε στη Σόφια η Ανώτατη Μακεδονική Επιτροπή (Κοmitet)με στόχο τον ξεσηκωμό των κατοίκων της Μακεδονίας, για την δημιουργία μιας αυτόνομης Μακεδονίας (ενωμένη με τη Βουλγαρία)

Γ) Γύρω στα 1898 οργανώθηκαν στη Μακεδονία ένοπλες ομάδων Βουλγάρων (κομιτατζήδες) που επιδίδονται στην τρομοκρατία, λεηλασίες χωριών, εκδίωξη Ελλήνων δασκάλων, κληρικών, εκκλησιών που δεν προσχωρούσαν στην Εξαρχία κ.α

Δ) Η ΕΜΕΟ οργανώνει το 1904 εξέγερση στη Μακεδονία (του Ίλιντεν)

Πώς αντέδρασαν οι Έλληνες ;

Α)Αρχικά η ελληνική κυβέρνηση αδρανούσε εξαιτίας της γενικότερης κρίσης που αντιμετώπιζε. Άλλα από το 1897 άρχισαν ελληνικές αντάρτικες ομάδες να συγκρούονται με κομιτατζήδες.

Β) Επιδιώκουν να ενισχύσουν την ελληνική γλώσσα, παιδεία για να αντιμετωπίσουν τη βουλγαρική προπαγάνδα.

Β) Από το 1904 γενικεύονται οι συγκρούσεις (μακεδονικός αγώνας) ανάμεσα στους Έλληνες και τους Βούλγαρους. Κορυφαία φυσιογνωμία ο Παύλος Μελάς.

ΤΟ ΚΙΝΗΜΑ ΤΩΝ ΝΕΟΤΟΥΡΚΩΝ (1908)

Την κατάρρευση της Οθωμανικής αυτοκρατορίας προσπαθεί να ανακόψει η οργάνωση Ένωση και Πρόοδος. Τα μέλη της αξιωματικοί, αστοί και διανοούμενοι ονομάζονται Νεότουρκοι (τονίζουν την εθνική και όχι θρησκευτική ταυτότητα) και ζητούν φιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις στην οθωμανική αυτοκρατορία Το 1908 ξεσπάει στη Θεσσαλονίκη το κίνημα των Νεότουρκων επιδιώκοντας παραχώρηση συντάγματος. Ο σουλτάνος παραχωρεί σύνταγμα και τερματίζει το μακεδονικό αγώνα αμνηστεύοντας τους ένοπλους Έλληνες και Βουλγάρους.

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1. Ποιο στοιχείο καθόρισε την ιστορία των Βαλκανίων κατά το 19^ο αιώνα;
2. Τι ξέρετε για τη βαλκανική κρίση των ετών 1875-1878;
3. Τι προέβλεπε η συνθήκη του Αγίου Στεφάνου για τη Βουλγαρία και ποιες οι συνέπειές της για την Ελλάδα;
4. Γιατί δεν ίσχυσε η συνθήκη του Αγίου Στεφάνου;
5. Ποιες ήταν οι αποφάσεις του συνεδρίου του Βερολίνου για τα βαλκανικά κράτη;
6. Ποια η εδαφική έκταση της Ελλάδας το 1881;
7. Σε ποια ενέργεια προέβησαν οι Βούλγαροι μετά το συνέδριο του Βερολίνου  (το 1885 ) και ποια η στάση της Σερβίας και της Ελλάδας απέναντι σ’ αυτή την ενέργεια;
8. Τι ονομάζεται μακεδονικό ζήτημα;
9. Ποιοι διεκδικούσαν τη Μακεδονία;
10. Πώς εκδηλώθηκε αρχικά η σύγκρουση των βαλκανικών κρατών για τον έλεγχο της Μακεδονίας και ποια μορφή πήρε αργότερα;
11. Σε ποιες ενέργειες προέβησαν οι Βούλγαροι από το 1893 και μετά, για να επιτύχουν την προσάρτηση της Μακεδονίας;
12. Σε ποιες ενέργειες προέβη η Ελλάδα, για να αποτρέψει τον κίνδυνο εκβουλγαρισμού της Μακεδονίας;
13. Τι ξέρετε για την εξέγερση του Ίλιντεν;
14. Από ποιους και γιατί ιδρύθηκε η οργάνωση Ένωση και Πρόοδος; Ποιος ήταν ο στόχος της;
15. Γιατί τα μέλη της οργάνωσης Ένωση και Πρόοδος έμειναν γνωστά ως Νεότουρκοι;
16. Ποια στάση κράτησαν οι βαλκανικοί λαοί απέναντι στο κίνημα των Νεότουρκων και τι υποχρεώθηκε να κάνει ο σουλτάνος;