ΟΔΥΣΣΕΙΑ

Ραψωδία α (1-24)

Καθηγήτρια: Ιορδανάκη Μαρία

ΠΡΟΟΙΜΙΟ: Οι πρώτοι στίχοι κάθε επικής διήγησης αποτελούν το προοίμιο, δηλαδή την εισαγωγή, τον πρόλογο της. Τα δομικά του στοιχεία είναι:

·         Η ε π ί κ λ η σ η του ποιητή στη μούσα (Καλλιόπη) να του δώσει έμπνευση και να τον καθοδηγήσει στο δύσκολο έργο που αναλαμβάνει. Δεν είναι απλά μια τυπική υποχρέωση. Αντίθετα τονίζει ότι το έργο είναι θεόπνευστο.

·         Η δ ι ή γ η σ η,στην οποία ο ποιητής παρουσιάζει σύντομα την υπόθεση του έργου

·         Η π α ρ ά κ λ η σ η, στην οποία ο ποιητής ζητάει από τη μούσα να του ορίσει το χρονικό σημείο από το οποίο θα αρχίσει την αφήγηση.

Το προοίμιο στην Οδύσσεια είναι στους στίχους 1-13. Ειδικά στην Οδύσσεια υπάρχει και δεύτερο προοίμιο (στ.14-25), στο οποίο η μούσα έχοντας ανταποκριθεί στην επίκληση, κάνει μια δική της εισαγωγή  ,πιο συγκεκριμένη (με το στόμα του ποιητή).

Και τα δύο έχουν αφηγηματικό χαρακτήρα. Το πρώτο αφηγείται το παρελθόν του ήρωα, ενώ το δεύτερο το παρόν και το μέλλον του.

ΘΕΜΑ ΟΔΥΣΣΕΙΑΣ

Το θέμα της Οδύσσειας δηλώνεται ήδη από το προοίμιο και είναι ο νόστος του Οδυσσέα, δηλαδή ο πόθος του για επιστροφή στην πατρίδα και το ίδιο το ταξίδι της επιστροφής.

ΤΕΧΝΙΚΗ ΑΦΗΓΗΣΗΣ (in medias res= στη μέση των πραγμάτων)

Είναι η τεχνική κατά την οποία μια αφήγηση ξεκινάει όχι από την αρχή των γεγονότων αλλά από ένα άλλο σημείο, προχωρημένο (ίσως από ένα σημαντικό γεγονός) και η ιστορία παρουσιάζεται μέσα από του πρίσμα αυτού του σημείου(εγκιβωτισμένη αφήγηση). Για παράδειγμα στην Οδύσσεια η αφήγηση δεν ξεκινάει από τη στιγμή που ο Οδυσσέας φεύγει από την Τροία αλλά περιγράφονται οι τελευταίες 41 ημέρες πριν από την άφιξη του στην Ιθάκη.

ΤΥΠΟΣ ΑΦΗΓΗΤΗ

Στο πρώτο προοίμιο γίνεται χρήση σε β΄πρόσωπο  (ο ποιητής  μιλά στη μούσα- αποστροφή). Είναι ετεροδιηγητικός (δεν συμμετέχει στην ιστορία), παντογνώστης

ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΗΣΗ-ΠΡΟΣΗΜΑΝΣΗ-ΠΡΟΪΔΕΑΣΜΟΣ ΤΟΥ ΑΚΡΟΑΤΗ

Ονομάζεται η εκ των προτέρων νύξη του ποιητή για γεγονότα ή καταστάσεις που θα ακούσει ο ακροατής αργότερα στο έπος. (στ.7-11,16-19,20-21,22)

ΤΥΠΙΚΑ ΕΠΙΘΕΤΑ- ΕΚΦΡΑΣΕΙΣ (που επαναλαμβάνονται στα έπη αυτούσια)

«Πολύτροπος», «το κάστρο το ιερό», «υπέρλαμπρος Ήλιος», «του γυρισμού τη μέρα», «η Καλυψώ, θεά σεμνή και αρχοντική», «θεϊκός Οδυσσέας».

Ερωτήσεις για την ενότητα

1. Γιατί επικαλείται ο ποιητής τη Μούσα ;

2. Χαρακτηριστικά γνωρίσματα του Οδυσσέα (στ. 1-25)

3. Τι προκύπτει από το προοίμιο για την υπευθυνότητα του ανθρώπου;