ΟΔΥΣΣΕΙΑ

Ραψωδία α (στ.362-498)

Καθηγήτρια: Ιορδανάκη Μαρία

ΠΟΙΗΤΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΟΥ ΦΗΜΙΟΥ (στ. 362-365)

- Αποσπά την προσοχή των μνηστήρων και προωθεί τον μυστικό διάλογο ανάμεσα στην Αθηνά-Μέντη και στον Τηλέμαχο.

- Αποτελεί την αφορμή για την πρώτη εμφάνιση της Πηνελόπης

και του αλλαγμένου Τηλέμαχου.

- Λειτουργεί ως επιβράδυνση της σύγκρουσης Τηλέμαχου-μνηστήρων.

- δείχνει ότι η τέχνη εξευμενίζει τα ήθη: σιωπηλοί μνηστήρες

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΑΟΙΔΟΥΣ (στ.362- 415)ΕΔΩ ΑΝΑΧΡΟΝΙΣΜΟΣ

- Τραγουδούν με τη βοήθεια κιθάρας τραγούδια που έχουν συνθέσει οι ίδιοι.

- Τραγουδούν σε συμπόσια ή σε αυλές βασιλιάδων ή σε άλλες κοινωνικές εκδηλώσεις (εδώ ο Φήμιος κατοικεί μόνιμα στο παλάτι του Οδυσσέα).

- Η θέση τους στην κοινωνία ήταν τιμητική και σημαντική καθώς θεωρούνταν θεόπνευστοι (δεν ήταν ούτε δούλοι ούτε ευγενείς).

- Ψάλλουν τα κατορθώματα ανθρώπων και θεών (εδώ ο Φήμιος τραγουδά το νόστο-επιστροφή ηρώων από την Τροία κάτι που ήταν έργο των μεταγενέστερων ραψωδών)

- Η απήχηση των τραγουδιών τους ήταν μεγάλη (οι μνηστήρες ακούν άφωνοι)

Η ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΗΣ ΠΗΝΕΛΟΠΗΣ

- Στο στίχο 366 παρουσιάζεται το όνομά της, ο πατέρας της και τα μόνιμα χαρακτηριστικά της (σκεφτική-φρόνιμη)

- Η παρουσίαση της γίνεται σύμφωνα με τα έθιμα: με συνοδεία, σκεπασμένη.

- Διακρίνεται από λιτή επισημότητα και σεμνότητα.

- Όταν αποχωρεί, οι μνηστήρες εκφράζουν τον πόθο τους (αλλιώς θα ήταν άσεμνο)και έτσι έμμεσα προβάλλεται η ομορφιά της.

- Στην κάμαρη της πέφτει σε μοιρολόι. Τη λυτρώνει η Αθηνά με ύπνο.

ΑΛΛΑΓΗ ΣΤΑΣΗΣ ΤΗΛΕΜΑΧΟΥ-ΜΕΤΑΣΤΡΟΦΗ

- Αν απαντούσε ο Φήμιος στην Πηνελόπη αντί για τον Τηλέμαχο δε θα είχε νόημα για την πλοκή του έργου.(έτσι φάνηκε η ωριμότητα του.)Μιλάει στη μητέρα του με παραινετικό (συμβουλευτικό) και επιτακτικό ύφος. Μιλά σαν ώριμος άνδρας, που ξέρει τη θέση του, τις υποχρεώσεις του και ευθύνες του. Τονίζει ότι αυτός είναι ο άντρας του σπιτιού (το ακούν και οι μνηστήρες)

ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΗ ΤΕΧΝΙΚΗ

Τριτοπρόσωπη αφήγηση+διάλογος

ΣΗΜΕΙΑ ΜΕ ΠΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

- 415-417: η συνέλευση των Ιθακήσιων

- 423-424: μνηστηροφονία

-428-429: η ύβρη του Αντίνοου θα οδηγήσει στο θάνατο του.

ΤΥΠΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

361, 364, 366, 373, 384,385, 395, 405, 410, 430, 447, 459.

ΜΕΘΟΔΟΙ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ ΠΡΟΣΩΠΩΝ

Α) Άμεση έκθεση (στατική παρουσίαση): Όταν ο ίδιος ο ποιητής μας δίνει στοιχεία για τους χαρακτήρες του (είτε μέσα από δικά του λόγια είτε μέσα από λόγια άλλων για κάποιο πρόσωπο πχ κρίση Αντίνοου και Ευρύμαχου για Τηλέμαχο). Στη δεύτερη περίπτωση είμαστε επιφυλακτικοί και εξετάζουμε το ποιόν του ομιλητή.

Β) Δραματική μέθοδος (δυναμική παρουσίαση): Όταν τα πρόσωπα "ηθογραφούνται" μέσα από τις πράξεις τους, τα λόγια τους και γενικά τη συμπεριφορά τους αφήνοντας έτσι ο αφηγητής τον ακροατή- αναγνώστη να βγάλει τα δικά του συμπεράσματα.

ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ (ΘΕΣΜΟΙ-ΑΝΤΙΛΗΨΕΙΣ)

·         Θέση της γυναίκας (στ.398-401): γυναικείες ασχολίες αργαλειός-ρόκα

·         Συνέλευση του λαού (στ.416-417): ήταν η έκτακτη συγκέντρωση των πολιτών για ενημέρωση τους σε θέματα κοινού ενδιαφέροντος.

·         Θεσμός της βασιλείας (στ.439-442): εδώ φαίνεται ο θεσμός της βασιλείας ως κληρονομικό αξίωμα να περνάει κρίση  (αναχρονισμός)

·         Θεσμός της ιδιοκτησίας (στ.449-452): Τα περιουσιακά στοιχεία που μεταβιβάζονταν από πατέρα σε γιο και ήταν απαραβίαστα.

·         Θεσμός της δουλείας (στ.481-482): στην ομηρική κοινωνίας η δουλεία ήταν θεμιτή. Οι δούλοι θεωρούνταν περιουσιακά στοιχεία του κυρίου τους (προέρχονταν από εξαγορά ή αιχμαλωσία).

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1.Πώς συμπεριφέρεται ο Τηλέμαχος στην Πηνελόπη και πώς αντιδρά εκείνη; 2.Πώς συμπεριφέρεται ο Τηλέμαχος στους μνηστήρες και πώς αντιδρούν αυτοί μπροστά σε αυτήν την αλλαγή συμπεριφοράς;Ποια διαφορά στο ήθος των 2 μνηστήρων διακρίνετε;

3.Ποια συναισθήματα τρέφει η Πηνελόπη για τον Οδυσσέα και πώς τα εκδηλώνει, με βάση αυτή την ενότητα;

4. Πώς τελειώνει η πρώτη μέρα της Οδύσσειας;