ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΣΤΑ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ(ΕΠΙΛΟΓΗ ΑΠΟ  ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ)

Καθηγήτρια: Ιορδανάκη Μαρία

ΑΡΣΕΝΙΚΑ

-Τα ισοσύλλαβα σε –ας  που τονίζονται στην προπαραλήγουσα κατεβάζουν τον τόνο στη γενική πληθυντικού π.χ ο φύλακας-οι φύλακες, των φυλάκων.

- Τα δισύλλαβα σε –ας και όσα τελειώνουν σε –ίας τονίζονται στη γενική πληθυντικού στη λήγουσα π.χ ο άντρας-των αντρών, ο λοχίας-των λοχιών ΑΛΛΑ ο αγώνας-των αγώνων.

- Τα ανισοσύλλαβα σε –ης π.χ μανάβης κάνουν πληθυντικό μανάβηδες.

-Τα αρσενικά ουσιαστικά σε –ος που τονίζονται στην προπαραλήγουσα κατεβάζουν τον τόνο στη γενική ενικού, στη γενική και στην αιτιατική πληθυντικού π.χ ο άνεμος, του ανέμου, τον άνεμο, άνεμε-οι άνεμοι, των ανέμων, τους ανέμους, άνεμοι.

-Φυλάγουν τον τόνο στην προπαραλήγουσα οι πολυσύλλαβες λέξεις και τα κύρια ονόματα π.χ ο αντίλαλος-του αντίλαλου-των αντίλαλων, ο Χριστόφορος-του Χριστόφορου. Όπως επίσης και κάποια ουσιαστικά με λόγια ή αρχαία προέλευση (για να δώσω επισημότητα) π.χ ο απόστολος Παύλος-του αποστόλου Παύλου αλλά ο Απόστολος(όνομα)-του Απόστολου.

ΠΡΟΣΟΧΗ στα ανώμαλα ουσιαστικά:

·         Ο μυς, του μυός,τον μυ,μυ-οι μυες/μυς,των μυών,τους μύες/μυς,μύες/μυς.

·         Ο πρέσβης,του πρέσβη,τον πρέσβη,πρέσβη-οι πρέσβεις,των πρέσβεων,τους πρέσβεις.

·         Ο πρύτανης,του πρύτανη,τον πρύτανη-οι πρυτάνεις,των πρυτάνεων,τους πρυτάνεις,πρυτάνεις.

·         Τα αρσενικά σε –εας: ο συγγραφέας, του συγγραφέα,τον συγγραφέα,συγγραφέα-οι συγγραφείς,των συγγραφέων,τους συγγραφείς,συγγραφείς.

ΘΗΛΥΚΑ

-Κάποια παροξύτονα σε –α και τα προπαροξύτονα σε –α κατεβάζουν τον τόνο στην γενική πληθυντικού π.χ η γλώσσα-των γλωσσών, η θάλασσα-των θαλασσών.

Σαν τη γλώσσα κλίνονται η ημέρα, η ρίζα, η χώρα, η πλατεία, η γυναίκα.

-Κάποια άλλα όμως παροξύτονα σε –α διατηρούν τον τόνο στην παραλήγουσα στη γενική ενικού π.χ οι ελπίδες-των ελπίδων (το ίδιο και η αμαζόνα,γοργόνα, νεράιδα, σειρήνα, ασπίδα, γαρίδα,εφημερίδα, πατρίδα, σταφίδα κ.α)

-ΠΡΟΣΟΧΗ στα αρχαιόκλιτα θυληκά σε –η και σε –ος: η σκέψη, της σκέψης/σκέψεως,τη σκέψη,σκέψη-οι σκέψεις,των σκέψεων, τις σκέψεις,σκέψεις.Η δύναμη, της δύναμης/ δυνάμεως, τη δύναμη,δύναμη-οι δυνάμεις,των δυνάμεων,τις δυνάμεις,δυνάμεις.

Η διάμετρος, της διαμέτρου,τη διάμετρο,διάμετρο-οι διάμετροι,των διαμέτρων,τις διαμέτρους

Η είσοδος,της εισόδου,την είσοδο,είσοδο-οι είσοδοι,των εισόδων,τις εισόδους,είσοδοι.

ΟΥΔΕΤΕΡΑ

-Τα προπαροξύτονα σε –ο άλλοτε διατηρούν τον τόνο στην παραλήγουσα στη γενική ενικού και πληθυντικού και άλλοτε τον κατεβάζουν.

Την διατηρούν οι λέξεις σίδερο (του σίδερου, των σίδερων),αμύγδαλο, δάκτυλο,σέλινο, τριαντάφυλλο.

Την κατεβάζουν οι λέξεις πρόσωπο (του προσώπου,των προσώπων), άλογο άτομο, θέατρο, έπιπλο, κύπελλο, όργανο κ.α.

-Τα υποκοριστικά σε –άκι δεν έχουν γενική π.χ ΔΕΝ λέμε το γατάκι-του γατακιού ΑΛΛΑ το γατάκι, του γατιού. ΔΕΝ λέμε το μηχανάκι,του μηχανακιού (ίσως της μηχανής).

-Όλα τα ουδέτερα σε –ι γράφονται με –ι. Γράφονται με –υ οι λέξεις βράδυ, στάχυ, δόρυ, δάκρυ, δίχτυ και οξύ.Στις άλλες πτώσεις όμως γίνεται –ι π.χ το δίχτυ, του διχτιού , τα δίχτια.

-Τα ουδέτερα σε –ος κλίνονται έτσι: το μέρος,του μέρους,το μέρος, μέρος/τα μέρη,των μερών τα μέρη, μέρη. Το έδαφος,του εδάφους,το έδαφος,έδαφος/τα εδάφη,των εδαφών, τα εδάφη.

-Όλα τα ουδέτερα σε –σιμο (-ξιμο,-ψιμο) κλίνονται έτσι: το βάψιμο, του βαψίματος, το βάψιμο,βάψιμο/τα βαψίματα,των βαψιμάτων (σπανίως), τα βαψίματα,βαψίματα.

- Τα ουδέτερα σε –ας κλίνονται έτσι: το κρέας, του κρέατος, το κρέας,κρέας/τα κρέατα,των κρεάτων, τα κρέατα,κρέατα. ΑΛΛΑ και το γεγονός, του γεγονότος,το γεγονός,γεγονός/τα γεγονότα, των γεγονότων, τα γεγονότα,γεγονότα.

ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΤΑ ΑΝΩΜΑΛΑ ΟΥΔΕΤΕΡΑ

Το καθήκον,του καθήκοντος,καθήκον καθήκον/τα καθήκοντα,των καθηκόντων,καθήκοντα

Το μηδέν,του μηδενός,το μηδέν,μηδέν (Δεν έχει πληθυντικό)

Το φωνήεν,του φωνήεντος,το φωνήεν/τα φωνήντα,των φωνηέντων, τα φωνήεντα.

Το οξύ, του οξέος, το οξύ,οξύ/τα οξέα, των οξέων, τα οξέα,οξέα.

Το δόρυ, του δόρατος,το δόρυ,δόρυ/τα δόρατα,των δοράτων,δόρατα,δόρατα.