ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ

Η παράγραφος είναι ένα ενιαίο κείμενο με αρχή, ανάπτυξη και τέλος. Κάθε παράγραφος διατηρεί την αυτονομία της αλλά ταυτόχρονα συνδέεται με την επόμενη παράγραφο και όλες μαζί διαμορφώνουν ένα κείμενο. Η μια παράγραφος πρέπει να ξεχωρίζει από την άλλη, γι’ αυτό αφήνουμε περιθώριο στην αρχή κάθε παραγράφου.

ΔΟΜΗ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΥ

Τρία είναι τα δομικά συστατικά μιας παραγράφου:

Α. Η θεματική πρόταση ή περίοδος (πρόλογος): Είναι η πρώτη πρόταση/περίοδος όπου παρουσιάζεται το θέμα της παραγράφου με συντομία.

Β. Τα σχόλια ή λεπτομέρειες (κύριο μέρος) : είναι το βασικό τμήμα της παραγράφου όπου αναλύεται και επεξηγείται το θέμα ,δηλαδή η θεματική πρόταση (με αφήγηση, διήγηση, περιγραφή, παραδείγματα, σκέψεις, ιδέες , επιχειρήματα κλπ).

Γ. Η κατακλείδα( επίλογος): είναι η τελευταία πρόταση η οποία συνοψίζει, ανακεφαλαιώνει ή περιέχει κάποιο συμπέρασμα.-πολλές φορές απουσιάζει.

Η φυσική θέση των παραπάνω είναι συνήθως αρχή-μέση-τέλος (αντίστοιχα)

Για να εντοπίσουμε αν υπάρχει κατακλείδα, συγκρίνουμε το περιεχόμενο της θεματικής και της τελευταίας πρότασης. Αν είναι συναφές τότε υπάρχει κατακλείδα, αν όχι, τότε είναι απλώς η τελευταία πρόταση των λεπτομερειών.

Ενδεικτική ανάλυση παραγράφου στα δομικά στοιχεία της

Παράγραφος

            Η δημοκρατία είναι το καλύτερο πολίτευμα, επειδή προσφέρει στους πολίτες δυνατότητες να ευτυχήσουν. Η δημοκρατία ευνοεί την επίτευξη υψηλού βιοτικού επιπέδου, καθώς οι πολίτες μπορούν να αναπτύσσουν ελεύθερα τις οικονομικές του δραστηριότητες και να διεκδικούν τα δικαιώματα που έχουν ως εργαζόμενοι. Αυτό τους δίνει μια αίσθηση ασφάλειας και αισιοδοξίας. Η αίσθηση αυτή γίνεται εντονότερη, εφόσον ζουν με ελευθερία, εκφράζουν τις απόψεις τους χωρίς περιορισμούς και έχουν ίσες ευκαιρίες για μόρφωση. Τέλος, στη δημοκρατία οι ίδιοι οι πολίτες με τις αποφάσεις και τις ενέργειές τους διαμορφώνουν τη ζωή τους. Γίνονται, επομένως, υπεύθυνοι και αναπτύσσουν μεταξύ τους δεσμούς αμοιβαίας εμπιστοσύνης και αλληλεγγύης, προϋποθέσεις απαραίτητες για την ευτυχία τους. Γι’ αυτό και οι άνθρωποι είναι πρόθυμοι να υποστούν κάθε θυσία, για να ζουν δημοκρατικά.

Θεματική περίοδος: Η δημοκρατία είναι το καλύτερο πολίτευμα, επειδή προσφέρει στους πολίτες δυνατότητες να ευτυχήσουν.
λεπτομέρειες: Η δημοκρατία ευνοεί…. απαραίτητες για την ευτυχία τους.
Βασικές	Βοηθητικές
ευνοεί την επίτευξη υψηλού βιοτικού επιπέδου	οι πολίτες αναπτύσσουν ελεύθερα τις οικονομικές τους δραστηριότητες διεκδικούν τα δικαιώματα που έχουν ως εργαζόμενοι
ζουν ελεύθερα	εκφράζουν τις απόψεις τους χωρίς περιορισμούς έχουν ίσες ευκαιρίες για μόρφωση
οι ίδιοι με τις αποφάσεις και τις ενέργειές τους διαμορφώνουν τη ζωή τους	γίνονται υπεύθυνοι αναπτύσσουν δεσμούς αμοιβαίας εμπιστοσύνης και δεσμούς αλληλεγγύης
Πρόταση κατακλείδα:  Γι’ αυτό και οι άνθρωποι είναι πρόθυμοι να υποστούν κάθε θυσία, για να ζουν δημοκρατικά.

ΑΡΕΤΕΣ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΥ

Η καλή παράγραφος πρέπει να διέπεται από ορισμένες αρετές, οι οποίες είναι:

α. Σαφής σκοπός

β. Επαρκής ανάπτυξη

γ. Ενότητα – Αλληλουχία

δ. Συνοχή – Συνεκτικότητα

ΣΥΝΔΕΤΙΚΕΣ-ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΕΣ ΛΕΞΕΙΣ

σύνδεση	Και
αντίθεση	απεναντίας, αντίθετα, αντίστροφα, αντί γι' αυτό, εντούτοις, αλλά, όμως, αν και, από την άλλη πλευρά, μολαταύτα, μολονότι, εξάλλου, άλλωστε, ωστόσο, όχι μόνο..αλλά, παρ’ όλα αυτά κ.α
συμπέρασμα αποτέλεσμα	έτσι, άρα, επομένως, με αποτέλεσμα, συμπερασματικά, τέλος, λοιπόν, τελικά, συμπερασματικά, επομένως, για να συνοψίσουμε, συγκεφαλαιώνοντας, ανακεφαλαιώνοντας, επιλογικά, με λίγα λόγια
Επεξήγηση	δηλαδή, για να γίνει πιο σαφές, με άλλα λόγια, με όσα αναφέρθηκαν προηγουμένως εννοούσαμε ότι..., μια ερμηνεία είναι ότι, για την ακρίβεια κ.α
χρόνο	έπειτα, όταν, αφότου, ταυτόχρονα, κιόλας, τώρα, πάντοτε, τέλος, προηγουμένως, από τότε που, συγχρόνως, κατόπιν, μετά από
αιτία	επειδή, εξαιτίας, διότι, γιατί, γ ' αυτό το λόγο, εφόσον, καθώς κ.α
παράδειγμα	για παράδειγμα, π.χ.,λ.χ, όπως
προσθήκη	ακόμα, αφετέρου, εξάλλου, επίσης, και, επιπλέον, επιπρόσθετα όχι μόνο...αλλά και, όχι μόνο...αλλά επίσης, επιπλέον...
έμφαση	πράγματι, ακόμη, επιπλέον, ειδικά, περισσότερο, ιδιαίτερα, ξεχωριστά, οπωσδήποτε, προπάντων, προπαντός, είναι αξιοσημείωτο ότι, να επιστήσουμε την προσοχή, θα έπρεπε να τονιστεί το εξής, αξίζει να σημειωθεί, το πιο σημαντικό κ.α
Όρο/προϋπόθεση	αν, εκτός αν, σε περίπτωση που, με την προϋπόθεση
απαρίθμηση	Πρώτον, δεύτερον, κατ’ αρχάς, αρχικά, στη συνέχεια, τέλος
ομοιότητα	Όπως, σαν, ομοίως, με ανάλογο τρόπο, τόσο..όσο
σύγκριση	Ή..ή, είτε…είτε, ούτε…ούτε, μήτε..μήτε
διαίρεση	αφενός...αφετέρου...τέλος, κατά πρώτο λόγο...κατά δεύτερο λόγο...κατά τρίτο λόγο, πρώτα πρώτα—ύστερα... τέλος.
Σκοπό	για το σκοπό αυτό, για να, με το σκοπό να
επιβεβαίωση	Πράγματι, πραγματικά, μάλιστα, κυρίως, οπωσδήποτε κ.α
Τρόπος	Έτσι, με αυτό τον τρόπο, όμοια, παρόμοια, σ’ αυτή την περίπτωση